KhoGameHub – Diễn đàn Công Nghệ & Gaming, nơi chia sẻ game PC, console, retro online và phần mềm hữu ích

Microsoft, Xbox và Activision vừa công bố một sáng kiến bất ngờ nhưng có tầm ảnh hưởng lớn: hợp tác để công bố mã nguồn của bộ ba game Zork nguyên bản dưới dạng mã nguồn mở. Các tựa game này, vốn được phát triển ban đầu bởi Infocom vào cuối thập niên 1970 và đầu 1980, được xem là một trong những nền tảng quan trọng của thể loại interactive fiction (truyện tương tác) và là di sản văn hoá của ngành công nghiệp game. Quyết định này được giới chuyên môn đánh giá là một động thái nhằm bảo tồn lịch sử phần mềm, mở cửa nghiên cứu học thuật và trao quyền cho cộng đồng phát triển, dịch thuật và nghiên cứu sáng tạo.

Theo thông báo chính thức, các bên liên quan dự kiến sẽ phát hành mã nguồn của các phiên bản Zork gốc dưới dạng một kho mã công khai để cộng đồng có thể truy cập, nghiên cứu và đóng góp. Mục tiêu được nêu bao gồm bảo tồn kỹ thuật số, tạo điều kiện cho việc nghiên cứu lịch sử thiết kế trò chơi và mở ra khả năng porting, sửa lỗi, cũng như phục dựng trên các nền tảng hiện đại.

Với vai trò là những chủ sở hữu hiện tại của nhiều thương hiệu game cổ điển, Microsoft và Activision có thể cung cấp phạm vi pháp lý và hạ tầng để xuất bản mã nguồn một cách an toàn. Việc phát hành mã nguồn cho Zork — vốn sử dụng Z-machine, một dạng máy ảo dành cho interactive fiction — cũng có thể giúp làm sáng tỏ nhiều khía cạnh kỹ thuật của Infocom, đồng thời khuyến khích việc phát triển trình giả lập, công cụ phân tích và các dự án giáo dục.

Tuy nhiên, việc mã nguồn được công bố không tự động bao gồm mọi nội dung liên quan. Việc phát hành tài sản âm thanh, hình ảnh hay bản quyền thương mại nếu tồn tại sẽ vẫn cần được xử lý tách biệt theo các điều khoản bản quyền. Các nhà phát hành cũng sẽ cần làm rõ giấy phép mã nguồn (ví dụ: MIT, Apache hay GPL) và phạm vi sử dụng được cho phép để tránh gây nhầm lẫn cho cộng đồng lập trình và người hâm mộ.

Sự kiện này được kỳ vọng sẽ làm sống lại sự quan tâm đối với interactive fiction, một cộng đồng vẫn hoạt động sôi nổi nhưng không còn nhiều nguồn tài liệu gốc. Nhà nghiên cứu, sinh viên và fan đều có thể tận dụng mã nguồn để phân tích cách xây dựng kịch bản, hệ thống parsing (phân tích ngôn ngữ tự nhiên đơn giản) và kiến trúc phần mềm thời kỳ đầu. Đồng thời, những người làm bảo tồn kỹ thuật số có thêm tư liệu để lưu giữ lịch sử phát triển phần mềm trò chơi điện tử.

Với chính sách mở, cộng đồng có thể thực hiện các bản port lên nền tảng hiện đại, dịch sang ngôn ngữ khác hoặc tích hợp vào các nền tảng giáo dục. Các dự án phục dựng có thể cung cấp trải nghiệm nguyên bản cho người chơi mới và cũ, đồng thời giảm rủi ro mất mát do hao mòn phần cứng và dữ liệu.

Dù còn những câu hỏi về phạm vi pháp lý và chi tiết kỹ thuật cần làm rõ, động thái công bố mã nguồn bộ ba Zork là dấu mốc đáng chú ý cho công tác bảo tồn game và giao lưu giữa các nhà phát hành lớn với cộng đồng. Việc này không chỉ giúp lưu giữ một phần quan trọng của lịch sử game mà còn có tiềm năng khơi nguồn sáng tạo mới trong lĩnh vực interactive fiction và nghiên cứu phần mềm trò chơi.

Để đọc thêm về thông tin vừa được công bố và các phân tích chuyên sâu, bạn có thể tham khảo bài viết gốc và các nguồn liên quan tại: Time Extension — bài gốc, trang tổng quan về Zork trên Wikipedia và kho lưu trữ Interactive Fiction tại IF Archive.