KhoGameHub – Diễn đàn Công Nghệ & Gaming, nơi chia sẻ game PC, console, retro online và phần mềm hữu ích

Trong những năm gần đây, xu hướng quay về trải nghiệm chơi game cũ — từ cartridge, máy console cổ đến bản làm lại kỹ thuật số — không chỉ là trào lưu giải trí. Nhiều người tìm đến retro gaming như một cách tiếp cận cảm xúc, giúp kết nối ký ức, giảm căng thẳng và hỗ trợ sức khoẻ tinh thần. Các nghiên cứu tâm lý về hoài niệm cho thấy việc hồi tưởng tích cực có thể củng cố cảm giác bản sắc và liên kết xã hội; trong bối cảnh game, sự trở về với những tựa game thời thơ ấu kích hoạt chính những cơ chế đó.

Hoài niệm không chỉ là tưởng nhớ; nó có tính phục hồi. Khi người chơi khởi chạy một trò chơi cũ, âm thanh, hình ảnh và lối chơi quen thuộc kích hoạt ký ức liên quan đến các mối quan hệ, thời điểm cuộc sống và cảm xúc an toàn. Điều này có thể mang lại sự an ủi trong những giai đoạn căng thẳng hoặc cô đơn. Các nhà nghiên cứu đã ghi nhận rằng hoài niệm giúp giảm lo âu ngắn hạn, tăng cảm giác tự tin và soi sáng ý nghĩa cá nhân — yếu tố quan trọng trong việc duy trì sức khoẻ tâm thần.

Với retro gaming, yếu tố cộng đồng cũng đóng vai trò lớn. Các nhóm trực tuyến, diễn đàn, bản mod và buổi họp offline giúp tạo ra không gian giao tiếp giữa những người có cùng trải nghiệm ký ức. Việc cùng nhau hoàn tất một màn chơi cũ hay chia sẻ mẹo vặt không chỉ gia tăng niềm vui mà còn tạo ra sự gắn kết xã hội, giảm cảm giác cô lập.

Một số chuyên gia sức khoẻ tinh thần đã tận dụng hoài niệm có tính điều trị như một phần của liệu pháp hỗ trợ — khuyến khích bệnh nhân hồi tưởng những ký ức tích cực để cân bằng cảm xúc tiêu cực. Trong bối cảnh game, điều này có thể được tổ chức dưới dạng buổi chơi có chủ đích, nơi người chơi được hướng dẫn để nhận diện cảm xúc, ghi chú những ký ức xuất hiện và kết nối chúng với hiện tại.

Tuy vậy, hoài niệm không phải luôn luôn là giải pháp. Việc sa đà vào quá khứ có thể dẫn đến trạng thái né tránh hiện thực nếu người chơi dùng retro gaming như công cụ trốn tránh thay vì đối mặt với vấn đề. Ngoài ra, không phải trải nghiệm hoài niệm nào cũng tích cực; với một số người, ký ức có thể gợi lại mất mát hoặc cảm xúc tiêu cực. Vì vậy, việc áp dụng retro gaming trong hỗ trợ tâm lý cần có hướng dẫn và giới hạn rõ ràng từ chuyên gia.

Đối với người chơi: chọn thời lượng chơi có kiểm soát, kết hợp hoạt động xã hội và chủ động phản ánh cảm xúc sau buổi chơi để tối ưu lợi ích. Đối với nhà phát triển và cộng đồng: tạo ra các sự kiện, chế độ nhiều người chơi thân thiện và nội dung dễ tiếp cận có thể tăng cường lợi ích xã hội của retro gaming. Tài nguyên tham khảo về mối quan hệ giữa hoài niệm và sức khoẻ tinh thần có thể tìm thấy tại RetroDodo, bài viết tổng quan của The Conversation và hướng dẫn tâm lý học trên Verywell Mind.

Retro gaming thể hiện một khía cạnh quan trọng của văn hoá số: khả năng kết nối con người qua ký ức chung. Khi được sử dụng một cách cân nhắc, nó có thể là công cụ hỗ trợ cảm xúc hiệu quả, góp phần giảm căng thẳng và tăng cường cảm giác thuộc về. Tuy nhiên, để đạt được lợi ích dài hạn, người chơi và chuyên gia cần nhận diện ranh giới giữa hoài niệm mang tính chữa lành và hành vi né tránh. Nhìn chung, retro gaming đang định hình lại cách chúng ta hiểu mối liên hệ giữa giải trí kỹ thuật số và sức khoẻ tinh thần trong kỷ nguyên số.