KhoGameHub – Diễn đàn Công Nghệ & Gaming, nơi chia sẻ trò chơi PC, Console, Retro online và phần mềm hữu ích

KDE, bộ môi trường máy tính để bàn phổ biến trên Linux, đang hướng tới một tương lai chỉ hỗ trợ Wayland thay vì X11. Quyết định này xuất phát từ nỗ lực hiện đại hóa cơ sở hạ tầng đồ họa, tận dụng các lợi thế về bảo mật, hiệu năng và khả năng tương tác mà Wayland đem lại. Tin tức ban đầu được tường thuật trên nhiều trang công nghệ, trong đó có bài viết phân tích trên Ghacks, và các thông tin bổ sung có thể tham khảo ở Phoronix hoặc trang chính thức của dự án KDE tại kde.org.

KDE Plasma đã hỗ trợ Wayland trong nhiều năm qua, với KWin — trình quản lý cửa sổ của KDE — dần được cải tiến để xử lý các tính năng hiện đại. Nhóm phát triển cho rằng Wayland loại bỏ nhiều hạn chế cố hữu của X11, bao gồm mô hình bảo mật lỏng lẻo, vấn đề độ trễ và kiến trúc cồng kềnh khó mở rộng. Chuyển sang Wayland cho phép KDE tận dụng các cơ chế compositing hiện đại, quản lý hiển thị đa màn hình tốt hơn, và giảm các lỗi liên quan đến đồng bộ đồ họa.

Đối với hầu hết người dùng phổ thông, quá trình chuyển đổi sẽ diễn ra từng bước. Các bản phân phối lớn và môi trường KDE nhiều khả năng giữ X11 như một tùy chọn trong giai đoạn chuyển giao để đảm bảo tương thích với phần mềm cũ. Tuy nhiên, về lâu dài, người dùng được khuyến nghị chuẩn bị cho một môi trường Wayland toàn diện.

Với các nhà phát triển ứng dụng, Wayland đặt ra yêu cầu cập nhật giao diện và xử lý nhập/xuất. Một số ứng dụng và tiện ích liên quan đến ghi màn hình, chia sẻ màn hình hay các công cụ điều khiển từ xa cần dùng các API và portal mới do Wayland thiết kế để ưu tiên bảo mật. May mắn là nhiều thư viện trung gian và cơ chế tương thích như XWayland sẽ tiếp tục hỗ trợ các ứng dụng chưa di chuyển kịp.

Mặc dù Wayland mang lại nhiều lợi ích, vẫn còn các vấn đề cần khắc phục trước khi có thể loại bỏ hoàn toàn X11. Các driver đồ họa, hỗ trợ Nvidia (trước đây là điểm phức tạp), và tính năng chụp/ghi màn hình hoặc ghi lại cửa sổ riêng lẻ đòi hỏi phối hợp chặt chẽ giữa nhà phát triển trình điều khiển và môi trường người dùng. Ngoài ra, một số phần mềm chuyên dụng, công cụ ảo hóa hoặc game cũ có thể cần sửa đổi để hoạt động mượt mà trên Wayland hoặc XWayland.

Đối với game thủ, hầu hết tựa game hiện đại trên Linux đã chạy tốt thông qua Steam Proton và lớp tương thích vẫn hoạt động dưới XWayland ở nhiều trường hợp. Tuy nhiên, Wayland-native mang lại tiềm năng giảm độ trễ đầu vào và quản lý tốt hơn cho nhiều màn hình/tần số quét khác nhau. Cộng đồng phần mềm và các bên như Valve cũng đã đầu tư vào cải thiện hỗ trợ Wayland, nhưng quá trình chuyển đổi toàn diện sẽ cần thời gian và thử nghiệm thực tế trên nhiều cấu hình phần cứng.

Nhóm phát triển KDE nhấn mạnh đây là một lộ trình dài hạn chứ không phải một thay đổi gấp rút. Các nhà phân phối, bảo trì gói và nhà sản xuất driver sẽ phối hợp để đảm bảo bản phát hành ổn định. Người dùng được khuyến nghị cập nhật hệ thống, thử nghiệm phiên bản Wayland trên các bản phân phối thử nghiệm nếu muốn trải nghiệm sớm, và theo dõi các hướng dẫn chuyển đổi từ nhà phát hành.

KDE tiến tới môi trường Wayland-only phản ánh xu hướng hiện đại hóa hệ sinh thái Linux: tăng cường bảo mật, hiệu năng và khả năng mở rộng. Mặc dù vẫn còn thách thức về tương thích ứng dụng và driver, việc này được thực hiện theo lộ trình và có nhiều cơ chế tương thích tạm thời như XWayland. Độc giả muốn đọc thêm có thể xem bài phân tích tại Ghacks, báo cáo chuyên sâu tại Phoronix hoặc cập nhật trực tiếp từ kde.org.