KhoGameHub – Diễn đàn Công Nghệ & Gaming, nơi chia sẻ trò chơi PC, Console, Retro online và phần mềm hữu ích

Một nghiên cứu mới từ các nhà nghiên cứu thuộc Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) giới thiệu chỉ số "Iceberg Index" và cho rằng các hệ thống trí tuệ nhân tạo hiện nay đã có năng lực nhận thức và hành chính đủ để thay thế khoảng 11,7% lực lượng lao động tại Hoa Kỳ. Kết luận này đang làm dấy lên tranh luận về tốc độ tự động hóa, phạm vi nghề nghiệp có nguy cơ, và những bước cần thiết để điều tiết, đào tạo lại lực lượng lao động.

Theo báo cáo tóm tắt của nghiên cứu, "Iceberg Index" là một phép đo tổng hợp nhằm định lượng khả năng của các mô hình AI trong việc thực hiện các công việc nhận thức và hành chính — loại công việc thường dựa trên xử lý ngôn ngữ, quản lý thông tin và ra quyết định dựa trên quy tắc. Thay vì đánh giá toàn bộ nghề nghiệp ở mức thô, nhóm nghiên cứu phân tách công việc thành các nhiệm vụ cụ thể và so sánh khả năng thực hiện của AI với yêu cầu nhiệm vụ đó trong dữ liệu việc làm quốc gia.

Kết quả được trích dẫn phổ biến là con số 11,7% — tỉ lệ việc làm tại Mỹ có phần lớn nhiệm vụ có thể được AI hiện tại đảm nhiệm. Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh rằng con số này phản ánh khả năng kỹ thuật (technical feasibility), không phải dự báo ngay lập tức về tỉ lệ mất việc. Thực tế việc thay thế còn phụ thuộc vào chi phí thay thế, yếu tố đạo đức, quy định pháp lý và quyết định kinh doanh.

Các chuyên gia tham gia phân tích cũng chỉ ra nhóm nghề dễ bị ảnh hưởng chủ yếu tập trung vào chức năng hành chính, hỗ trợ văn phòng, nhập liệu, tổng hợp văn bản, và một số công việc dịch vụ thông tin. Đồng thời, những vị trí đòi hỏi tương tác xã hội phức tạp, tay nghề thủ công cao, hoặc đánh giá đạo đức khó có khả năng bị thay thế ngay trong ngắn hạn.

Dù có sức nặng về mặt kỹ thuật, nghiên cứu dấy lên nhiều lưu ý: việc một mô hình AI có thể thực hiện một nhiệm vụ trên dữ liệu kiểm tra không đồng nghĩa công việc đó sẽ biến mất ngay lập tức. Nhiều công ty sẽ chọn kết hợp AI như công cụ hỗ trợ, tăng năng suất thay vì cắt giảm nhân sự ngay. Hơn nữa, sự khác biệt theo địa lý, ngành nghề và mức lương có thể làm thay đổi phân bố tác động.

Chuyên gia lao động và nhà hoạch định chính sách trao đổi rằng con số 11,7% nên được dùng làm cảnh báo cho các chương trình đào tạo lại (reskilling), an sinh xã hội và các chính sách chuyển đổi nghề nghiệp. Khuyến nghị bao gồm tăng đầu tư vào kỹ năng số, giáo dục liên tục, và xây dựng khung pháp lý để quản lý việc triển khai công nghệ AI trong môi trường làm việc.

Nghiên cứu "Iceberg Index" của MIT đóng góp một góc nhìn định lượng vào cuộc thảo luận về tác động của AI lên thị trường lao động. Con số 11,7% cung cấp một chỉ báo về phạm vi kỹ thuật của khả năng thay thế, nhưng không thay thế cho phân tích chính sách và kinh tế xã hội sâu rộng hơn. Các nhà quản lý, doanh nghiệp và người lao động cần xem đây là lời cảnh báo để chuẩn bị thích ứng — thông qua đào tạo, thay đổi mô hình việc làm, và khung pháp lý phù hợp.

Để đọc thêm và so sánh, bạn có thể tham khảo bài viết phân tích của PC Gamer về nghiên cứu này tại PC Gamer, trang chính thức của MIT CSAIL MIT CSAIL, hoặc tìm thêm tài liệu chuyên sâu trên arXiv.