KhoGameHub – Diễn đàn Công Nghệ & Gaming, nơi chia sẻ trò chơi PC, Console, Retro online và phần mềm hữu ích

Các công cụ AI tạo giọng nói, mặt, và hình ảnh đang biến fandom thành một thị trường mới, nơi clout — uy tín và tầm ảnh hưởng trong cộng đồng — có thể được tạo, nhân bản và giao dịch. Từ bản cover giọng ca sĩ bằng AI đến đoạn phim nhân vật hoạt hình được 'phóng to' bằng deepfake, những sản phẩm này được chia sẻ trên mạng xã hội, bán dưới dạng dịch vụ hoặc dùng làm vật phẩm kỹ thuật số nhằm thu hút lượt xem, donate và hợp đồng quảng cáo.

Sự xuất hiện của các sản phẩm AI trong fandom làm thay đổi cách giá trị được tạo ra và phân phối. Trước đây, clout thường phát sinh từ việc đóng góp sáng tạo trực tiếp: fan art, cosplay, fanfiction. Nhưng giờ đây, một số người sáng tạo sử dụng mô hình ngôn ngữ và mô hình tạo ảnh để nhân bản phong cách, giọng nói hay khuôn mặt của nhân vật và người nổi tiếng, rồi tối ưu nội dung để thu hút tương tác. Kết quả là những cá nhân hoặc nhóm có kỹ năng kỹ thuật trở thành trung gian kinh tế giữa quyền sở hữu trí tuệ, nhu cầu cảm tính của fan và các nền tảng phân phối.

Nhiều doanh nghiệp và cá nhân đã hướng tới thương mại hóa nội dung này: dịch vụ clone giọng nói cho streamer, gói 'AI avatar' bán cho cộng đồng, hoặc các video 'what if' tái hiện cảnh chưa từng tồn tại của nhân vật. Các nền tảng tạo giọng như ElevenLabs, các bộ lọc khuôn mặt dựa trên diffusion model và các chợ mẫu AI góp phần hạ rào cản gia nhập. Tuy nhiên, sự tiện lợi này kéo theo hàng loạt câu hỏi pháp lý và đạo đức về bản quyền, quyền nhân thân và consent của nghệ sĩ lẫn khán giả.

Tác động với những người sáng tạo truyền thống và người nổi tiếng đang là điểm căng thẳng. Một số nghệ sĩ và influencer công khai phản đối việc tạo bản sao AI không được phép; một số khác thử nghiệm hợp tác, bán quyền sử dụng hình ảnh số. Các nền tảng mạng xã hội và dịch vụ hosting đang xoay xở để xây dựng chính sách, trong khi lập pháp ở nhiều nơi mới chỉ bắt đầu thảo luận các khuôn khổ bảo vệ quyền lợi. Báo cáo điều tra và phân tích từ các trang công nghệ đã nêu rõ: fandom AI clout khiến ranh giới giữa sáng tạo và giả mạo càng mờ, trong khi thị trường lại khuyến khích tốc độ và tính lan tỏa hơn là minh bạch về nguồn gốc nội dung. Tham khảo: The Verge, Wired và New York Times.

Trong thực tế, nhiều cộng đồng fan đang tự tổ chức: đặt ra quy ước nội bộ về nội dung AI, xây dựng marketplace nội bộ cho phép chia lợi nhuận giữa tác giả gốc và người dùng công cụ, hoặc dùng tag rõ ràng cho nội dung do AI tạo. Một số studio và đại diện nghệ sĩ bắt đầu chào bán 'bộ quyền số'—licence cho việc sử dụng giọng nói hoặc hình ảnh trong không gian kỹ thuật số, như một cách để kiểm soát thương mại hóa AI.

Tương lai của nền kinh tế clout trong fandom sẽ phụ thuộc vào ba yếu tố: công nghệ, luật pháp và văn hoá cộng đồng. Nếu công nghệ tiếp tục làm cho việc tái tạo ngày càng dễ và rẻ, áp lực đặt lên khung pháp lý và chuẩn mực đạo đức sẽ lớn hơn. Ngược lại, nếu nền tảng và người sáng tạo tìm được cách phân chia giá trị công bằng — qua hợp đồng, nhãn mác rõ ràng và chia sẻ doanh thu — fandom có thể phát triển một hệ sinh thái nơi AI tăng trải nghiệm mà không bóc lột quyền lợi sáng tạo gốc.

Chào mừng đến với nền kinh tế AI clout: một không gian vừa giàu tiềm năng sáng tạo vừa đầy rủi ro pháp lý và đạo đức. Các bên liên quan — từ fan, creator, nền tảng đến nhà làm luật — đang ở giai đoạn dựng khung cho cách thức mà giá trị kỹ thuật số sẽ được tạo, công nhận và trả công trong kỷ nguyên AI.