KhoGameHub – Diễn đàn Công Nghệ & Gaming, nơi chia sẻ game PC, console, retro online và phần mềm hữu ích

Các nghiên cứu di truyền gần đây chỉ ra rằng nhiều gen được liên kết với hành vi ở chó có thể tương đồng hoặc ảnh hưởng đến các khía cạnh tính cách của con người. Kết quả này đến từ phân tích so sánh dữ liệu di truyền quy mô lớn và cho thấy một phần của nền tảng sinh học điều khiển hành vi có tính bảo tồn giữa các loài, mở ra hướng tiếp cận liên ngành giữa nghiên cứu động vật và tâm lý học nhân cách.

Các nhóm nghiên cứu sử dụng dữ liệu mẫu lớn từ cả chó và người, áp dụng các phân tích liên quan đến GWAS (phân tích tương quan toàn gen) để tìm các locus gắn với các đặc điểm hành vi ở chó, rồi so sánh với các vùng gen liên quan tới nhân cách và các rối loạn tâm thần ở người. Họ phát hiện ra sự chồng lấp về mặt di truyền nhiều hơn mong đợi ngẫu nhiên: những vùng gen điều chỉnh hành vi xã hội, lo lắng, mức hoạt động hay khả năng học hỏi ở chó có tương đồng trong các tập hợp biến thể liên quan tới các đặc điểm như hướng ngoại, lo âu, và tính kỷ luật ở con người.

Phân tích cho thấy các gen liên quan tới phát triển thần kinh, truyền dẫn tín hiệu thần kinh và cấu trúc não thường xuyên xuất hiện trong cả hai loại phân tích. Điều này không có nghĩa rằng "gen chó" gây ra tính cách người hoặc ngược lại, mà khẳng định các con đường sinh học cơ bản ảnh hưởng tới hành vi có tính bảo tồn tiến hóa — tức là những gen và mạng lưới gen này có thể đã được giữ lại qua quần thể khác nhau vì vai trò trong chức năng hệ thần kinh.

Những kết quả như vậy củng cố quan niệm rằng nghiên cứu mô hình ở động vật, đặc biệt loài đã được thuần hóa như chó, có thể cung cấp manh mối giá trị cho hiểu biết về di truyền hành vi ở người. Thuần hóa chó bởi con người trong hàng ngàn năm đã tạo ra áp lực chọn lọc mạnh trên những đặc điểm hành vi, khiến một số biến thể di truyền nổi bật hơn và dễ phát hiện trong các phân tích so sánh.

Kết quả mở ra nhiều hướng ứng dụng: từ việc hiểu căn bản về sinh học hành vi đến hỗ trợ nghiên cứu rối loạn tâm thần, nơi các con đường phân tử tương tự có thể góp phần làm mất cân bằng. Tuy nhiên, các tác giả nhấn mạnh giới hạn của nghiên cứu: hiệu ứng của từng biến thể thường rất nhỏ và chịu ảnh hưởng mạnh từ môi trường, kinh nghiệm sống và tương tác gene-môi trường. Những phát hiện mang tính tương quan chứ không đơn thuần là chứng minh quan hệ nhân-quả, và cần thêm nghiên cứu chức năng để xác định cách các biến thể đó tác động đến sinh lý thần kinh.

Bên cạnh đó, sự đa dạng chủng loại ở chó và lịch sử nhân tạo của thuần hóa có thể làm lệch kết quả, trong khi mẫu người nghiên cứu cũng cần đa dạng sắc tộc và địa lý hơn để kết luận tổng quát. Các nhà khoa học kêu gọi thận trọng khi diễn giải và nhấn mạnh tầm quan trọng của các thử nghiệm bổ sung, gồm mô hình sinh học động vật khác và phân tích chức năng trên tế bào.

Tổng hợp lại, phát hiện về sự chồng lấp di truyền giữa hành vi chó và tính cách con người là một mảnh ghép thú vị trong bức tranh lớn của sinh học hành vi. Nó cho thấy nghiên cứu so sánh liên loài có thể làm sáng tỏ các con đường sinh học nền tảng điều khiển hành vi, đồng thời mở cơ hội hợp tác giữa di truyền học, khoa học hành vi và y tế tâm thần. Độc giả muốn tìm hiểu chi tiết có thể tham khảo bài viết gốc trên Ars Technica và các nguồn tin khoa học uy tín khác.

Tham khảo thêm: Ars Technica — bản tin liên quan, Nature — Genetics and behaviour, PLOS Genetics.